کارخانه شرکت سازی راکت اینترنت چیست و چگونه کار می‌کند؟ + اجرای صوتی

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: RSS

در نوشته های پیشین به معرفی روش هایی که می تواند به استارتاپ ها و کسب و کارهای نوآورانه نوپا کمک کند تا محصول و مدل کسب و کارشان را تایید و تکمیل نمایند و با دریافت مقداری سرمایه، کسب و کارشان را به پیش ببرند اشاره شد.

دو تای از عمده ترین آن ها، مراکز رشد فناوری (Incubators) و شتابدهنده های استارتاپی یا اصطلاحا مدرسه استارتاپ ها (Startup Accelerators) هستند.

بیشتر بخوانید: مرکز رشد یا شتابدهنده، کدامیک برای استارتاپ شما مفیدتر است؟ + اجرای صوتی

در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا از سانفرانسیسکو و نیویورک در آمریکا گرفته تا لندن و برلین در اروپا و سنگاپور و عمان در آسیا، اکوسیستم های کارآفرینانه استارتاپی چشم گیری بوجود آمده اند. به طبع در این شهرها، مراکز رشد و شتابدهنده های متعددی بوجود آمده و در حال فعالیت هستند که تعدادی از استارتاپ ها را تحت پوشش برنامه های حمایتی خود شامل ارائه فضای کار، آموزش، دسترسی به اینترنت پرسرعت، سرمایه گذاری، و همکاری های استراتژیک قرار می دهند.

از تعداد شتابدهنده ها عدد دقیقی در دست نیست اما در سایت www.f6s.com که کارش ارائه خدمات به استارتاپ ها و مراکز رشد سرمایه گذاران و … است، بیش از ۲۵۰۰ مرکز رشد از سراسر دنیا ثبت شده است.

به نظر می رشد در دنیا، شتابدهنده ها (که در ایران یکی دو تا بیشتر نداریم) به نسبت مراکز رشد (که در ایران بسیار داریم) موفقتر عمل کرده اند. اما در این میان، روش سومی هم بوجود آمده است و آن ساختن کسب و کارها از روی یک روش ثابت است. به عبارت دیگر، Copy – Paste کردن کسب و کارهای موفقِ موجود.

دیدگاه و روش کار این حالت سوم به طور خلاصه این است که  می خواهد به جای راه اندازی شتابدهنده برای ترغیب و تولید کسب و کارهای نو، تعداد جوان با استعداد و با هوش را استخدام کند، سپس پول،  فناوری و حمایت لازم را به آن ها بدهد، و از آن ها بخواهد یک ایده تجاری که پیشتر موفق بوده است را اجرا کنند. به این ترتیب، می توان چنین شرکتی را تنها در کمتر از چند هفته راه اندازی کرد، نه چند ماه و چند سال.

یکی از مشهورترین شرکت های که در دنیا این طرز فکر و دیدگاه را در پیش گرفته است، Rocket-Internet نام دارد. این غول تجارت الکترونیک آلمانی الاصل، که ۷۵ شرکت را در ۵۰ کشور با مجموع ۲۵۰۰ نفر کارمند کنترل می کند، سالانه در حدود ۴ میلیارد دلار درآمد دارد. اگر به سایت این شرکت سر بزنید می بینید که نوشته است: «بزرگترین مرکز رشد اینترنتی دنیا» اما به این شعار چندان توجه نکنید. اصطلاحا به این نوع سازمان‌ها، کارخانه های «شرکت ساز» گفته می شود.

البته این روش کار، منتقدانی هم دارد. آنان نام شرکت Rocket-Internet را گذاشته اند، کارخانه ی کپی (Clone Factory)!

در سال ۲۰۰۹ این شرکت، کسب و کار جدیدی را به نام CityDeal راه اندازی کرد. این کسب و کار جدید که یک سایت تخفیف گروهی است، ۶ ماه بعد به ارزش ۱۲۶ میلیون دلار بهGroupon  (غول آمریکایی تخفیف های گروهی) فروخته شد.

منتقدان، به Rocket-Internet  لقب فرصت طلب می دهند اما مالک آن، اولیور سام ور به همراه ۲ برادر دیگرش، آن را به یک شرکت عمرانی تشبیه می کند و می گوید: « یک پل هرجای دنیا که باشد یک پل است. » و معتقد است مشتری همه جا هست، پس اگر یک ایده تجاری که در یک گوشه دنیا جواب داده است را به گوشه دیگر ببریم، آنجا هم جواب خواهد داد.

چیزی که Rocket به آن افتخار می کند، بی رحمی اش در اجراست. آن ها، برای هر چیزی شاخص های عملکرد کلیدی KPI بسیار سفت و سختی  دارند. یکی از دلایل راندمان بالای این شرکت به گفته ناظران، فرهنگ به اشتراک گذاری آن است. به این معنی که شرکت های زیر مجموعه آن هر کدام در یک گوشه از جهان، از همدیگر یاد می گیرند، از منابع و خدمات مشترک مانند زیرساخت های فناوری اطلاعات و بازاریابی استفاده می کنند.

کسب و کارهای مبتی بر تجارت الکترونیکی به سرمایه و پول زیاد نیاز دارند تا بتوانند برای خود انبار بسازند و آن انبارها را پر کنند. در سال ۲۰۱۲ Rocket در حدود ۱ میلیارد دلار از شرکت های سرمایه گذاری دریافت کرد.

تعدادی از شرکت های زیر مجموعه Rocket موفقتر به نظر می رسند مانند Zalando (سایت های زنجیره ایی کفش و پوشاک)، و Drafiti (که حاکم بازار مد آنلاین در آمریکای جنوبی است). اما برخی دیگر، کمتر موفق بوده اند از جمله Home24 (فروش مبلمان روی اینترنت) ، Wimdu (کپی Airbnb).

برخی Rocket را مدل سازمانی آینده می دانند، برخی می گویند دوام نمی آورد. اما در حال حاضر شرایط برای این شرکت دارد سخت می شود. در گذشته به دلیل اینکه استارتاپ های آمریکایی نمی توانستند به سرعت در خارج از آمریکا رشد کنند، شرکت های زیر مجموعه Rocket توانستند در اروپا و کشورهای در حال توسعه به سرعت رشد کردند.

اما در چندین سال اخیر، استارتاپ های آمریکایی به شدت در حال ورود به بازارهای جهانی هستند و به این دلیل دارند جای Rocket  را تنگ می کنند.

برخی از تحلیلگران این سوال را مطرح می کنند که آیا در بلند مدت شرکت های تجارت الکترونیکی کم ریسکِ زیر مجموعه ی Rocket می توانند سود مناسب به دست آورند و استعدادها را به خود جلب نمایند یا نه. شاید به دلیل این نگرانی هاست که در چند ماه گذشته، بنیانگذران Rocket در حال گردآوری سرمایه برای خلق یک صندوق سرمایه گذاری مجزا برای سرمایه گذاری در کسب و کارهای جدید هستند.

جالب است بدانید Rocket در اوایل زمستان ۹۲ با شرکت MTN آفریقای جنوبی (همان که ایرانسل را در ایران راه اندازی کرد) قرارداد همکاری مشترک امضا کرده اند. به این صورت که یک شرکت جدید سرمایه گذاری به نام (Middle East Internet Holding – MEIH) برای سرمایه گذاری در استارتاپ های خاورمیانه با تمرکز بر تجارت الکترونیک، راه اندازی کرده‌اند.

خبر جالبتر (که برای اولین بار از خوشفکری می شنوید) اینکه، این شرکت اخیرا به ایران آمده و کارش را بر اساس مدل خودش آغاز کرده است. با نفوذی که شرکت MTN در ایران به واسطه ی ایرانسل دارد، بازار ایران فرصت بسیار خوبی برای Rocket خواهد بود.

با توجه به رشد زیرساخت های فناوری اطلاعات، ورود گوشی های همراه هوشمند و رشد مصرف گرایی، خاور میانه و آفریقا دو بازار بزرگ در حال ظهور برای شرکت های بین المللی در زمینه کسب و کارهای الکترونیک هستند. این بازارها بخصوص از این بابت مهم هستند که بازارهای پررونق قبلی مانند اروپا و آسیای شرقی، به دلیل وجود رقابت زیاد، جذابیتشان را از دست داده اند.

سرمایه گذاری Rocket در ایران و خاورمیانه شامل برنامه موبایل Easytaxi، سایت املاک Lamudi، سایت خرده فروشی Namshi و سایت سفارش و تحویل غذا Hellofood است. پس بنابراین انتظار داشته باشید که به زودی نمونه های این کسب و کارها را به فارسی ببینید.

بنیانگذار Rocket Internet آقای اولیور سام‌ور اعلام کرده است: « من بسیار مطمئن هستم که همکاری استراتژیک میان MTN و Rocket Internet موجب افزایش شتاب در تغییرات آنلاین در خاورمیانه خواد شد. با هم‌افزایی نیروهایمان، شرکت سرمایه گذاری اینترنت خاورمیانه، خواهد توانست کسب و کارهای زیر مجموعه اش را بهتر توسعه خواهد داد و کسب و کارهای جدید را سریع تر و موفق تر راه اندازی خواهد نمود.»