شتابدهنده استارت آپ چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

با گسترش فضای کارآفرینی نوآوری محور در کشور، مفاهیم و ساختارهای نوینی در حال شکل گیری و ایفای نقش می باشند. اگرچه کلیت این فعالیت ها، مربوط به امروز و دیروز نیست و از سالیان پیش، اقدامات به صورت فردی، محدود و جسته و گریخته شروع شده بود اما در چند سال اخیر است که شاهد فعالیت های منسجم و ساختار یافته در این زمینه هستیم.

در این مطلب به چند مفهوم اولیه و مهم می پردازیم.

تعریف شتابدهنده:

دنیای امروز، دنیای کارآفرینان است. دنیای افراد خوشفکر با دیدگاه های منحصر به فرد، انرژی و پشتکار زیاد و عزم جدی که می خواهند از طریق اجرایی کردن ایده های نوآورانه شان دنیا را به چیزی بهتر از آنچه هست تغییر دهند. این کارآفرینان به فضای فیزیکی، فکری و فرهنگی برای پرورش و حمایت از استارتاپ های نوآورانه شان از روزهای اولیه شکل گیری شان تا رسیدن به اهداف و برنامه هایشان در کوتاه مدت و همچنین کمک به تبدیل آن ها به شرکت های بزرگ و تعیین کننده در بازارهایشان در بلند مدت، نیاز دارند.

در این مسیر طولانی و پرپیچ و خم، کارآفرینان با موانع و مشکلات بسیاری روبرو خواهند شد و اغلب به بیراهه منحرف می شوند. تلاش های مختلفی به اقتضای فضای فکری حاکم بر جامعه از سال های گذشته تا به امروز در قالب های دولتی مانند مراکز رشد دانشگاهی، پارک های علم و فناوری و … از سوی دولت انجام شده است و نتایجی را در بر داشته است. اما به دلایل گوناگون از جمله ساختار بروکراتیک، با لایه های مدیریتی متعدد، و به دلیل عدم وجود قوانین مشخص و ممانعت های قانونی موجود در شراکت بخش دولتی با کسب و کارهای نوپایی که به بخش خصوصی وارد خواهند شد این مراکز، اگرچه هزینه های بالایی صرف کرده اند اما آنگونه که انتظار می رفت، موفق نبوده اند.

اهمیت ورود بخش خصوصی:

اینجاست که بخش خصوصی خود باید به فکر کمک به رشد خود باشد و نوزاده هایش را زیر پر و بال گرفته و حمایت کند. به این ترتیب، مفهوم و ساختار جدیدی شکل می گیرد که در آن کسب و کارهای نوپا که شرایط خاصی را کسب کرده اند وارد شراکت با بخش خصوصی می شوند به این امید که چابک تر، هوشمندانه تر و با شتاب بیشتر مسیر رشد خود را طی کنند. اضافه بر آن، وجود برنامه حمایتی مشخص با زمانبندی محدود و شروع و پایان از پیش تعیین شده، کمک می کند که کارآفرینان با تمرکز بیشتری، تمام تلاش و انرژی را بکار ببرند تا به اهدافشان دست پیدا کنند.

شتابدهنده چیست؟

شتابدهنده (Accelerator) یک ساختار منسجم و مشخص برای حمایت و توسعه کارآفرینی نوآورانه و دانش بنیان با سرعت بالا است که با هدف ارائه موارد زیر ایجاد می شود:

1. کمک به کوتاه کردن روندهای راه اندازی و توسعه یک کسب و کار نوپا
2. تامین مالی و سرمایه گذاری اولیه
3. کمک در جهت بالا بردن کیفیت محصولات و خدمات، و ثبات مالی کسب و کار نوپا
4. آموزش و راهنمایی استارتاپ های پذیرش شده به صورت موازی و گروهی به این دلیل که در زمان های مشخصی گروه های استارتاپی وارد و خارج می شوند
5. مشارکت در فرآیند فشرده اعتبارسنجی محصول، بازار و مدل کسب و کار نوپا برای یک مدت محدود (حداکثر ۶ ماه)
6. دارا بودن یک سیلابس آموزشی کسب و کار محور
7. مربی گری و منتورینگ و راهنمایی و مشاوره از کارآفرینان باتجربه به کارآفرینان
8. ایجاد دسترسی به شبکه همکاران، مشتریان و شرکای استراتژیک به استارتاپ های تحت پوشش
9. فرآینده انتخاب بسیار رقابتی
10. معرفی کارآفرینان به سرمایه گذاران احتمالی
11. فضای کاری مشترک همراه با کمک و کاهش قیمت برای دسترسی به زیر ساخت ها و خدمات اداری مشترک

در تعاریف بالا سه نکته مهم و قابل تامل وجود دارد.

۱. نکته مهم در تعریف یک شتابدهنده، شراکت است:

شراکت هم در موفقیت و هم در شکست، که این امر در قالب یک مدل همکاری مشخص شامل تقسیم سهام میان کارآفرینان و شتابدهنده در ازای آورده های نقدی و غیرنقدی دو طرف تعریف می شود. برای نمونه دریافت درصد کمی از سهام توسط شتابدهنده در ازای سرمایه نقدی و غیرنقدی که ارائه می نماید. لازم است دقت شود که میزان سهامی که شتابدهنده دریافت می کند نباید آنقدر زیاد باشد که کنترل کسب و کار را از کارآفرین بگیرد، انگیزه کارآفرین را از بین ببرد و یا جایی را برای ورود سرمایه گذاران بعدی در آینده باقی نگذارد.

این روش شراکت بر اساس زیرساخت های قانونی کشورمان، انجام پذیر است که در مطالب بعدی به طور دقیق تر به جزئیات آن خواهیم پرداخت.

۲. نکته مهم دیگر تاکید بر برنامه زمانی مشخص است:

هدف یک شتابدهنده کوتاه کردن و شتابدهی به پروسه های راه اندازی یک کسب و کار نوپاست. اگر برنامه زمانی با آغاز و پایان مشخص وجود نداشته باشد و دو طرف یعنی شتابدهنده و استارتاپ، خود را به یک بازه زمانی از پیش تعیین شده مقید ندانند، به احتمال زیاد عجله ای در اجرای نقش های خود هم نخواهند داشت. در واقع این موضوع یکی از تفاوت های اساسی شتابدهنده ها با مراکز رشد (incubators) هم هست. در آن مراکز (چه خصوصی و چه دولتی) زمان معنا و ارزش خودش را کم کم از دست می دهد، و معمولا هسته های فناور با گذر زمان های طولانی در آنجا باقی می مانند تا بلکه به جایی برسند. تصور کنید نوزادی که برای زمان مشخصی نیاز به incubation دارد تا به رشد لازم برسد، را بیش از اندازه ی طبیعی در دستگاه انکوبانور بماند. این نوزاد قطعا نوزاد سالمی نخواهد شد.

۳. نکته مهم دیگر، وجود منتورهای حرفه ای می باشد:

مشخص است که منتور با مربی و مدرس آموزشی، متفاوت است. تعریف مناسبی که از کلمه منتور می توان ارائه کرد، فردی است با تجربه که سال ها در یک حوزه یمشخص فعالیت عملی داشته است، شکست ها و موفقیت های متعدد تجربه کرده است. معمولا چنین افرادی به سبب تجربه، سن بالاتری داشته و به قول معروف چندین پیراهن بیشتر پاره کرده اند. چنین افرادی، در حوزه های کاری خود سرشناس و بسیار با ارزش هستند، روابط تجاری بسیار خوبی دارند و مورد قبول فعالان آن حوزه هستند.

ارتباط داشتن با چنین بزرگانی، برای کارآفرینان جوان، افتخار محسوب می شود. آنان با یک جمله، یک اشاره یا یک تماس، می توانند طرز فکر یک کارآفرین را دگرگون می نماید و به حرکت او به سمت موفقیت شتاب می دهدد. در ادبیات عرفانی و کهن ما، به چنین شخصیتی هایی با عنوان های مانند پیرِ راه، مرشد، رهنمون و … یاد می شود.

در پایان این مطلب لازم به ذکر است اگرچه، تنها راه رسیدن به موفقیت در راه اندازی یک کسب و کار با ارزش، شتابدهنده ها نیستند اماتوجه به نکات فوق بسیار حائر اهمیت است چراکه این نکات و ساختاری که پتانسیل ارائه عملیاتی این موارد را داشته باشد می تواند به کارآفرینان کمک کند تا به درستی به سوی موفقیت شتاب بگیرند.

نوبت شماست:

آیا تجربه استفاده از شتابدهنده ها را دارید؟ نظرتان در مورد شتابدهنده ها چیست؟